Beschrijving van vruchtboomen en vruchten, die men in hoven plant en onderhoudt. Met derzelver verschillende naamen, voortteeling, groeiplaatzen, aankweeking, huishoudelijk gebruik, wijze van uitleggen, en toebereiding / [Johann Hermann Knoop].

  • Knoop, Johann Hermann, 1700?-1769.
Date:
1790
Catalogue details

Licence: Public Domain Mark

Credit: Beschrijving van vruchtboomen en vruchten, die men in hoven plant en onderhoudt. Met derzelver verschillende naamen, voortteeling, groeiplaatzen, aankweeking, huishoudelijk gebruik, wijze van uitleggen, en toebereiding / [Johann Hermann Knoop]. Source: Wellcome Collection.

    5/120 (page 1)
    VAN DE APPEL-BQOM §• i* Ê APPEL-BOOM word in het Latynfch genoemt Malus. Pomus. Pyrus foliis fer- ratis, Pomis bafi concavis. Linn. H. Cliff. Roj. Proclr, Hoogduitfch, Apfel-Baum. Franfch, Pommier. Engelfch, Apple-Trte, Deenfch, Appeld-Traa. Eble-Trse» Zweedfcb ; Appel-Tra;. ^ 2.HDeze Vrugt-Boom, die by ons bekent genoeg is, is eigen aan de getemperde Climaten, van omtrent 40 tot 56 Graden Aardkloots Breette; in zeer heete Landen, nog in heel koude, Wil hy niet aarten. Men vind die in Hoog-duitjchland, Frankryk en Braband op veel plaatzen in het wild vaü yelfs opoeijcn, maar de Vrugten van deze zyh klein, zuur, en onfmakelyk: De goede Zoorten wordeii in de’Tuinen gecultiveerd dewelke vart tyd tot tyd; door neerftige Öeffening, zö indé Nederlanden als in Frankryk, Engeland en Hoog-duitjchland, enz.; uit Het Zaad vdortgékomen zyn * en nog kunnen voortkomen. K o Deze Boom wil in allerley goede, bearbeide, zo wel in Zand- als Klei-gronden heel wel ïroèiien mits dat die vet genoeg zyn, en kan tamelyk tegen het Vogt. Hy fchiet met zyn Wortels niet diep nederwaarts in de Aarde, maar dezelve fpreiden zig meelt uit even onder de Boven-grond; weshalven de Aarde in de diepte zö vet niet behoeft te wezen, als ze maar diép genoeg geroert en los gemaakt is; . ... ^ 4. De tegenwoordige bekende zoorten van Appels t Wordèri alle vermeerdert en voortgezet door liet Enten of Oculeeren, op jonge zogenaamde wilde, uit Zaad gewonne, Appel-Plantzbenen; of op Paradys-Struik; zynde deze laatfte de Uitlopers uit de Wortel van het Zomer-Paradys-Ap- teltie : En deze tweedërhande.Plantzoenen worden verfchillig gekozen, volgens de Grootte die men de Bomen in het vervolg wil doen hebben : Dus worden töt hoog- en half-geftamde grote en op- gaande Bomen de cerftgemelde genomen, maar tot Bouisfons öf tot'laage Espaliers verkielt men de twedc namelyk Paradys, om dat de Bomen, hier op geënt zynde, kleinder biyven. Het ’Zadd of de Pitten der Appels, worden in deHerffr, of, na dat ze de Winter door invögtig Zand of Aarde te meuken geftaan hebben, dat beter houden vroeg in het. Voorjaar op Bedden uit de volle hand gezaait, of Ry-wyze in Greppels, de Greppels Vö?t van elkander, gelegt: De jon- ge Bomen opgekomen zynde, moeten zorgvuldig; van tyd tot tyd, van het onkruid fchoon gehog- v ]— * rloiv na i»nvflpn 7P hpr epfflp nf I wpprlp vnlurpnrlf» Vnnvianr vprrUnrif RprlHpn ir* te korten, om meer Zyd-wortels te doen voorkomen. k 5. Hoedanig het Enten gefchied en wat daar by vérder, om fraaije hoog- en laag-ftamde Bomen teteelen, als mede wat by het Planten, Snoeijen, enz., in agt te nemen is, zulks is iri een andere Werk duidelyk aangewezen, derhalven onnodig hier weer te herhalen. Ik zal nu maar van eenigé Oeconomifcbe gebruiken, zo van de Vrugten als van de Boom , melding döen. De Befchryving en Afbeelding der byzondere Zoorten hebben we in een ander vorig Werk hadkeurig verhandelt, §. 6. De Appels worden, gelyk bekent genoeg is, zowel fauW tot een lekkere en gezonde Na- fpyze of Bahquet, te weten de goede fmakelyke, als op allerley manier, Geftooft; Gebakken, Gebraden, enz., genuttigt, en op deze laatfte wyze worden ze gezonder geagt ais rauw, en wel bereidt zynde, zelfg niet fchadelyk voor Zieke Meflfcherf; want rauw gegeten zynde, veroorzaken ze Winden, en een rauw Voedzel, inzonderheid aan zwakke tedere Menfchën, öf als ze te veel geseten worden, of ook wanneer ze niet v/el ryp zyn: Wordende de Appels inzonderheid zeer geprezen voor Hypokondriake en aridere Menlcnen , die met verftoptheid des Buiks gekwek zyn. Mén prepareert tot dien einde ook een nuttige Syroop in de Apotheken, Syrupus Imperialis genoemt. §. 7. \n Hoog-duitfcbland, Fr ankryk, en elders, worden de Appels y liet zy gefchilt of ongefchilt, èn'in 4 a 8 ftukkèn gelhedën, en deKlokhuizen daar uit gedaan zynde, in een Bakkers-Oven, öf ex- pres daar toe gemaakte Droog-Oven, langzaam gedroogt, en dus tot een goede Winter-fpyze toe- bereid, die gantfeh niet onfmakelyk is, inzonderheid by èenig gebraden Vleefch; daarenboven oolc een verandering van Spyze, in de van Groente ontblote tyd, 'geeft, en niet ongezond is. De Ap- pels worden ook geconfyl in Zuiker of Honig ; hier van zullen we daar na by de Peeren fpréken. §. 8. Uit de rype Appels worden op veel plaatzen, als in Engeland ^ Normandyen (in Frankryk), Hoog-