Volume 11

Alle de brieven van Antoni van Leeuwenhoek / uitgegeven, geïllustreerd en van aanteekeningen voorzien door een Commissie van Nederlandsche geleerden.

  • Antonie van Leeuwenhoek
Date:
1939-
Catalogue details

Licence: Public Domain Mark

Credit: Alle de brieven van Antoni van Leeuwenhoek / uitgegeven, geïllustreerd en van aanteekeningen voorzien door een Commissie van Nederlandsche geleerden. Source: Wellcome Collection.

    28/406 (page 12)
    Woldraadjes. Zoutkristallen. Vorders stelde ik de glase12) Tuba regt over eynde, op dat de schobbetgens, die swaarder zijn dan het water, na de gront zouden zakken, om dat ik dus13) een gedeelte klaar water, dat met Zout vermengt was, mogte bekomen. In dese myne verhaalde beschouwingen, quam my een groote menigte van stukjens wol te vooren, daar aan men konde bekennen, dat yder wolletge uit veel dunder wolletgens, of lange deeltgens was gemaakt. Ja ik zag ook een stukje wol, dat in zijn lengte ten deele was afgesleten, aan welk deeltge, ik zeer distinct14) konde bekennen, in wat een regte geschikte ordre15) die deeltgens by den anderen16) lagen. Als ook mede zag ik een over groote menigte van zeer dunne deeltgens wol, die niet langer, door het vergroot-glas te zien, haar vertoonden17), als of wy geraseert hair zagen leggen, van die geene die in een dag vier a vyf niet geraseert waren geweest, en andere weder kleynder, en veele wel zes maal langer, die men ook wel voor Zout deelen zoude aangezien hebben, te meer, om dat hare eynden spits waren afgesleten. Alle welke kleyne en zeer dunne deeltgens wol, ik my inbeelde4), alleen veroorsaakt waren, om dat de wolletgens die tusschen de Teen5) waren gekomen, en aldaar aan de uitgestooten stoff aan gekleeft, of vast gehegt, door de geduyrige beweginge van de Teenen, die dezelvige in ’t gaan werden aangedaan, de wolletgens18) zoo ontstukken waren gevreven, dat19) in lengte, als ook in korte20), van een waren gebroken, welke menigvuldige deeltgens wol voor my geen onaangenaam gezigt verwekten. Wanneer nu het bovenste water, daar de hier vooren verhaalde stoffe in was, zoo klaar was geworden, als eenig regenwater is, plaatste ik het water op drie by- zondere21) glasen, en stelde dat in de lugt op myn Comptoir22), ten eynde de vogtige stoffe een weynig mogte weg wasemen, ende de Zout deelen, die ik my in¬ beelde 4) dat zeer veel in ’t verhaalde water zouden zijn, te voorschyn komen. Dog schoon ik dese waterige vogt zoo in vriesent, als ook in regen weder, eenige dagen hadde laten staan, zoo konde ik wel zien, dat de vogt wat vermindert was, maar zy wasemde gans niet weg, al waar het ook23) ter plaatse daar de vogt zoo dun hadde gelegen, dat die als maar over het glas hadde geloopen24), zonder dat25) ik eenige Zoutdeelen konde gewaar werden, anders als dat daar de stoffe zeer 12) In A verkeerdelijk: galse. In het vervolg van deze brief zijn evidente drukfouten stilzwijgend gecorrigeerd en alleen vermeld, indien zij een beletsel kunnen vormen voor het juiste begrip van de tekst. n) om dat, opdat; dus, zo. 14) distinct, nauwkeurig. 15) een regte geschikte ordre, een mooie rangschikking. 16) by (aan) den anderen, bij (achter) elkaar. n) haar vertoonden, eruitzagen. 18) de wolletgens: overtollige herhaling van het onderwerp van de zin. 19) dat, dat zij. 20) in korte, in de dikte. 21) byzondere, verschillende. 22) Voor de inrichting van L.’s Comptoir zie aant. 38 bij Brief 26 [18] van 9 oktober 1676, Alle de Brieven, Dl. 2, blz. 78. 23) al waar het ook, zelfs niet. 24) als... geloopen, a.h.w. slechts over het glas heen gevloeid was. 25) Na zonder dat is de zin niet goed gebouwd. L. bedoelt te zeggen: zonder dat ik ook maar enige zoutdeeltjes heb kunnen waarnemen, behalve waar veel van de stof had gelegen. Daar ontstonden enige onregelmatig gevormde (ongeschikte) deeltjes, die ... enz.